TWOJA PRZEGLĄDARKA JEST NIEAKTUALNA.

Wykryliśmy, że używasz nieaktualnej przeglądarki, przez co nasz serwis może dla Ciebie działać niepoprawnie. Zalecamy aktualizację lub przejście na inną przeglądarkę.

 

Równa PWr

Słownik równościowy

Stereotyp – uproszczony i zgeneralizowany (przez co niezgodny z prawdą) sposób myślenia na temat osób należących do określonej grupy społecznej, biorący się ze spostrzeżeń historycznych lub kulturowych. Postrzeganie grup społecznych przez pryzmat stereotypów nie pozwala na indywidualne podejście do drugiej osoby, przez co jest krzywdzący

Uprzedzenie – negatywne, silne, wrogie nastawienie wobec drugiej osoby lub grupy osób wytworzone na podstawie stereotypów. Uprzedzenia mogą prowadzić do dyskryminacji i agresji wobec innych. Do uprzedzeń zaliczane są m.in. następujące postawy:

  • Ableizm – dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami
  • Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek
  • Heteroseksizm – ogólne założenie, iż orientacja każdej osoby powinna być heteroseksualna, co wiąże się z nierównym traktowaniem i dyskryminacją osób odmiennej orientacji seksualnej
  • Homofobia, transfobia, interfobia, enbyfobia, bifobia – bezpodstawny lęk będący powodem dyskryminacji wobec osób homoseksualnych, transpłciowych, interpłciowych, niebinarnych czy biseksualnych
  • Klasizm – dyskryminacja ze względu na przynależność do klasy społeczno-ekonomicznej
  • Ksenofobia – nieuzasadniony, irracjonalny lęk lub wrogość wywodzące się z niewiedzy wobec obcych osób pochodzących z innych krajów lub kultur, wywodzące się z niewiedzy i braku doświadczeń z tymi grupami
  • Rasizm – dyskryminacja ze względu na rasę; poczucie wyższości jednej rasy nad drugą
  • Seksizm – dyskryminacja ze względu na płeć

Mikroagresje (mikronierówności) – drobne akty dyskryminacyjne, świadome lub nieświadome, werbalne lub niewerbalne, wynikające z postrzeganych stereotypów lub uprzedzeń; doświadczane z dużą częstotliwością mogą prowadzić do poczucia wykluczenia

Inkluzja społeczna – proces, dążący do włączenia grup mniejszościowych w życie społeczne

Ekskluzja społeczna – wykluczenie społeczne grup mniejszościowych

Grupa uprzywilejowana (w kontekście nierówności) – osoby, które z racji swojej rasy, płci, orientacji seksualnej, statusu społecznego, pochodzenia etnicznego, religii lub innych cech społecznych, zaliczają się do grupy uważanej za normatywną. Przynależność do grupy uprzywilejowanej nie oznacza, że dana osoba posiada specjalne zalety, a wskazuje raczej na brak cech podatnych na dyskryminację. Często osoby z grup uprzywilejowanych nie doświadczają tej samej skali uprzedzeń lub dyskryminacji, z jaką borykają się osoby z grup marginalizowanych. Uprzywilejowanie może przejawiać się w różnych dziedzinach, takich jak edukacja, zatrudnienie, prawo czy opieka zdrowotna. Uprzywilejowanie może być wynikiem historycznych nierówności, stereotypów lub uprzedzeń, które wpływają na relacje społeczne

Empowerment – dawanie wsparcia, umacnianie grup lub osób indywidualnych należących do mniejszości

Polityka równościowa (ang: gender mainstreaming) – działania strategiczne na rzecz uwzględnienia równości płci w danej jednostce

Feminizm – polityczny, prawny, kulturowy oraz społeczny ruch, który uznaje, iż kobiety należą do grupy dyskryminowanej ze względu na płeć oraz dąży do równości płci żeńskiej i męskiej

Feminatywy – formy językowe określające żeńskie odpowiedniki nazw stanowisk, tytułów, zawodów i innych ról społecznych, np. „minister” – „ministra”, „pełnomocnik” – „pełnomocniczka”; celem feminatywów jest zaakcentowanie obecności kobiet w różnych dziedzinach życia zawodowego i społecznego oraz zwrócenie uwagi na kwestię równości płci w języku

Intersekcjonalność – termin naukowy oraz narzędzie analityczne, służące do analizy form dyskryminacji jednostek. Intersekcjonalność wskazuje, że dana osoba może doświadczać dyskryminacji opartej na indywidualnym połączeniu cech, które zaliczającą ją do mniejszości (np. czarnoskóra kobieta może doświadczyć dyskryminacji ze względu na jej kolor skóry i płeć, natomiast białoskóra kobieta ze względu na jej płeć. Choć obydwie te kobiety mogą doświadczyć dyskryminacji ze względu na płeć, to jednak rodzaj dyskryminacji doświadczany przez kobietę czarnoskórą będzie inny ze względu na jej kolor skóry oraz stereotypy przepisywane właśnie czarnoskórym kobietom)

Płeć – zbiór cech zezwalający na podział ludzi na kobiety lub mężczyzn (binaryzm płciowy – przekonanie, że istnieją tylko płeć damska i męska)

Gender (inaczej: płeć kulturowa, społeczna rola płciowa) – zbiór oczekiwań oraz cech społeczno-kulturowych odnoszących się do płci żeńskiej lub męskiej

LGBTQIAP – lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe, queer, interpłciowe, aseksualne i aromantyczne oraz panseksualne

Tożsamość płciowa – indywidualne odczucie przynależności do danej płci. Nie każdy utożsamia się z płcią nadaną przy porodzie (na podstawie rozpoznania narządów płciowych noworodka)

Ekspresja płciowa – zewnętrzne wyrażanie płci, z którą dana osoba się utożsamia, np. poprzez ubiór, wygląd, gesty, itp.

Dysforia płciowa – dyskomfort, cierpienie odczuwane gdy płeć nadana przy urodzeniu (męska/żeńska) nie jest zgodna z tożsamością płciową

Tranzycja płciowa – medyczna i prawna zmiana płci, z płci nadanej przy urodzeniu na płeć odczuwaną

Heteronormatywność – twierdzenie, iż heteroseksualność jest normą w kontekście instytucyjnym lub indywidualnym, natomiast inne orientacje seksualne są „poza normą” i gorsze od heteroseksualności

Osoba nieheteronormatywna – osoba, która nie definiuje swojej seksualności w ramach przyjętej przez społeczeństwo normy heteroseksualnej lub/oraz, której tożsamość płciowa jest rozbieżna z ich płcią nadaną przy urodzeniu

Osoba cispłciowa – osoba, której płeć nadana przy urodzeniu pokrywa się z jej tożsamością płciową

Osoba niebinarna – osoba, której tożsamość płciowa nie ogranicza się do tożsamości binarnej (kobieta/mężczyzna)

Osoba interpłciowa – osoba, która urodziła się z różnorodnymi cechami biologicznymi płci, tj. zróżnicowanie narządów płciowych (zewnętrznych i wewnętrznych), różnice chromosomowe lub hormonalne

Osoba transpłciowa – osoba, której płeć fizyczna nadana przy urodzeniu nie pokrywa się z jej tożsamością płciową (osoba ta może utożsamiać się jako kobieta, mężczyzna lub osoba niebinarna)

Osoba transseksualna – osoba, która identyfikuje się z płcią przeciwną (kobieta - mężczyzna, mężczyzna - kobieta)

Osoba queer – osoba, której tożsamość płciowa i/lub orientacja seksualna jest inna od przyjętej „normy” (inaczej: wszystkie osoby nieheteronormatywne, które należą do społeczeństwa LGBTQIAP)

Orientacja seksualna – preferencja danej osoby co do jakiej płci odczuwa pociąg seksualny

Orientacja psychoseksualna – (patrz orientacja seksualna) określenie „orientacja psychoseksualna” różni się od określenia „orientacja seksualna” tym, że bierze pod uwagę również aspekt zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, nie tylko seksualnych

Wyjść z szafy (ang: come out of the closet / coming out; wyoutowanie) – wyjawić swoją orientację seksualną, romantyczną, tożsamość płciową lub inny pogląd bądź upodobanie zaliczające daną osobę do mniejszości

Politechnika Wrocławska © 2025